شمارش معکوس برای خلیج گرگان/ لایروبی تالاب را می خشکاند

معاون امور تالاب‌های سازمان محیط زیست می‌گوید لایروبی دهانه خلیج گرگان ممکن است وضعیت این خلیج را بدتر و حتی آن را خشک کند و پیش از هر کاری باید همه جوانب موضوع به دقت بررسی شود.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از مهر، تالاب میانکاله و خلیج گرگان را بهشت ایران‌زمین خوانده‌اند. تالابی که نیمی از سال میزبان هزاران پرنده مهاجر گوناگون است و سراسر سال زیستگاه آن اندازه گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری است که شبه جزیره میانکاله را ذخیره‌گاه زیست‌کره کرده است. این‌ها همه از برکت ترکیب آب شور دریای کاسپین و رودخانه‌های آب شیرین منتهی به تالاب است که آبی «لب‌شور» و شرایطی ویژه را برای زیستمندان منطقه فراهم کرده است. حالا اما با پسروی آب دریای کاسپین و موانع ایجاد شده بر رودخانه‌ها این‌ها همه در خطر است. مدیرکل محیط زیست استان گلستان پیشتر بر لایروبی بخشی از دهانه خلیج گرگان تاکید کرده بود اما معاون امور تالاب‌های دفتر زیستگاه‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست به خبرنگار مهر می‌گوید این کار وضعیت خلیج را بدتر خواهد کرد.

مسعود باقرزاده کریمی هشدار می‌دهد که لایروبی و حذف تپه‌های دهانه خلیج گرگان ممکن است به خشک شدن کامل آن منجر شود و پیش از هر اقدامی باید موضوع به طور کامل و علمی بررسی شود.

وضعیت خلیج گرگان بحرانی است

مدیرکل محیط زیست استان گلستان در گفتگو با خبرنگار مهر مشکلات جدی در دهانه خلیج گرگان گفته بود: عمق خلیج گرگان که در نقاط عمیق به حداکثر ۳ متر می‌رسید اکنون در اثر رژیم رسوبگذاری به یک و نیم متر کاهش پیدا کرده است و به همین دلیل به سرعت به سمت نابودی پیش می‌رود.

اسماعیل مهاجر تاکید کرده بود که اگر کارهای عاجل و فوری انجام نشود خلیج گرگان نیز سرنوشتی همچون دریاچه ارومیه پیدا خواهد کرد.

وی تصریح کرده بود: اگر همین روال تغییرات اقلیمی و پسروی آب دریا ادامه پیدا کند، فکر می‌کنم در کمتر از یک دهه دیگر نتوان خلیج گرگان را خلیج نامید و به یک دریاچه ماندابی تبدیل خواهد شد که خودش منشاء بسیاری از بیماری‌ها می‌شود.

مهاجر پیشنهاد کرده بود که بخش‌هایی از کانال خوزینی و دهانه چپاقلی که محل تبادل آب میان خلیج و دریای کاسپین است باید بلافاصله لایروبی شود تا جریان گردش آب در خلیج به خوبی انجام بگیرد و خودپالایی خلیج هم انجام شود.

لایروبی ممکن است خلیج را به طور کامل خشک کند

معاون امور تالاب‌های سازمان محیط‌زیست در توضیح مخالفتش با این اقدامات به خبرنگار مهر می‌گوید: این تحلیل به نظر من اشتباه است و به همین دلیل جلوی لایروبی را گرفتیم.

مسعود باقرزاده کریمی توضیح می‌دهد: بررسی‌های عمق‌سنجی در این زمینه انجام دادیم. ارتفاع کف بستر تالاب از کف دریا بالاتر است و وقتی آب دریا پایین می‌رود طبیعتا آب کمتری به تالاب می‌رود. تپه‌هایی که در دهانه خلیج قرار دارند به طور طبیعی موانعی بین تالاب و دریا بوده‌اند. اگر ما به بهانه این که می‌خواهیم آب دریا به تالاب بیاید، دهانه خلیج را لایروبی کنیم و آن تپه‌ها را برداریم، نتیجه برعکس می‌شود و آب تالاب به سمت دریا می‌رود و خلیج به طور کامل خشک می‌شود.

وی تاکید می‌کند: این تپه‌ها از قبل به طور طبیعی بوده است اما تراز آب بالاتر بوده و ما آنها را زیر آب نمی‌دیدیم. سرعت رسوب‌گذاری که ناگهان زیاد نشده تا به طور ناگهان این تپه‌ها را ایجاد کند و دهانه را ببندد، این رسوب‌گذاری طی صدها هزار سال انجام می‌گیرد و همین باعث شده ترکیب آب تالاب به شکلی که اکنون هست برسد.

معاون امور تالاب‌های سازمان محیط‌زیست تصریح می‌کند: حتی در حالت خوشبینانه و با فرض این که اصلا آب دریا هم با حذف تپه‌ها به خلیج بیاید ما دنبال این نیستیم، زیرا ترکیب آب آنجا باید دو سوم آب شور دریا و یک سوم آب شیرین رودخانه‌ها باشد. تنها با این ترکیب است که آنجا کارکردهای زیستی خودش را دارد. بنابراین مشکل اصلی ما نه از دریا بلکه در بالادست است که در همه رودخانه‌ها مانع ایجاد شده است، آب را منحرف کرده‌اند و به تالاب نمی‌آید و توسعه کشاورزی و استفاده‌های دیگر عملا سهم تالاب را گرفته است.

از دولت ۴ ماه مهلت خواسته‌ایم

باقرزاده کریمی اعلام می‌کند: ما به آقای جهانگیری و هیئت وزیران پیشنهاد دادیم که ۴ ماه مهلت بدهند تا کارگروهی شاخص‌ها را به دست آورد و ببینیم داخل تالاب و خلیج دنبال چه ارتفاعی از آب هستیم. یعنی تراز کنونی ۲۸- را مثلا باید به ۲۴- برسانیم یا بیشتر؟ علاوه بر این باید شوری مورد نظر ما مشخص شود و بعد ببینیم برای رسیدن به آن شوری چه نسبتی از آب شیرین رودخانه‌ها را نیاز داریم.

وی با تاکید بر اینکه نباید بی‌مهابا عمل کنیم چون تنها یک خلیج گرگان داریم می‌گوید: الان اگر وضعیت طبیعی خلیج را به هم بزنیم، وقتی آب شور به خلیج بیاید، پلانکتون‌ها، کف‌زی‌ها، گیاهان حاشیه‌ای و ... همه از بین خواهد رفت. بعد دیگر چطور می‌توانیم خلیج را احیا کنیم؟

معاون امور تالاب‌های سازمان محیط زیست اعلام می‌کند: مصوبه‌ای را در سازمان محیط زیست تهیه کرده و به هیئت دولت داده‌ایم که اگر آن را تصویب کنند کارگروهی تشکیل شده و ۴ ماه مهلت خواهد داشت تا برنامه‌هایش را ارائه کند. ممکن است این کارگروه اصلا به لایروبی نرسد و به روش‌های جایگزین فکر کنیم. مثلا ممکن است آب را پمپاژ کنیم و دست به ترکیب طبیعی نزنیم و از آن طرف هم رودخانه‌ها را باز کنیم. البته این صرفا مثال است و این هم باید بررسی شود. به هر صورت برای هر اقدامی باید همه ابعاد و جوانب موضوع به طور علمی بررسی شود.

بررسی علمی راه‌حل‌ها ضروری است، به شرط آنکه دیر نشود!

اهمیت تالاب میانکاله و خلیج گرگان بر هیچ یک علاقمندان محیط زیست ایران پوشیده نیست. این تالاب یکی از بزرگترین مخازن آب شیرین متصل به دریای خزر بوده و هست و به دلیل شکل خاص جغرافیایی و اکوسیستم خاصی که دارد محل زادآوری بسیاری از گونه‌های استخوانی و غضروفی دریای خزر است. قطع ارتباط خلیج گرگان با دریای کاسپین، کاهش جدی ورودی آب از تمام رودخانه‌های منتهی به تالاب، توسعه روزافزون شالیزارها در منطقه، فرسایش خاک در رشته کوه‌های البرز، افزایش استفاده از سموم و کودهای شیمیایی مملو از فلزات سنگین و مواد شمیایی و ورود انواع فاضلاب تصفیه نشده به خلیج حیات این تالاب را با تهدید مواجه کرده است. فعالان محیط زیست می‌گویند یک پنجم حجم تالاب در ۱۰ سال گذشته خشک شده است و این روند از سمت غرب در حال رشد است و با ادامه این روند ممکن است تالاب در کمتر از یک دهه به بحرانی همچون دریاچه ارومیه بدل شود. با این همه کارشناسان هنوز نه بر سر علت بحران و نه درباره راهکارها توافقی نکرده‌اند.

اکنون باید چشم‌انتظار تصویب پیشنهاد سازمان محیط زیست در دولت نشست و پس از چهار ماه راه‌حل‌های پیشنهادی کارگروه مربوطه را شنید. صدالبته که همه این‌ها به شرطی است که فرایند کند و نفس‌گیر طی مراحل اداری برای انجام راه‌حل‌های پیشنهادی آن قدر به درازا نکشد که چیزی از خلیج گرگان به جا نمانده باشد!

 سلامت نیوز

عطش بر لبان هور العظیم

هورالعظیم نامی آشنا در میان تالاب های کشور است،عرصه ای که حالا با عطش جدی و سختی دست و پنجه نرم می کند،چالشی که استمرار آن می تواند مسبب معضلات عمیق زیست محیطی شود.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان،خشکی هور العظیم،به مثابه بروز مخاطراتی جدی برای خوزستان خواهد بود،ریزگردهایی که مدتی برخی از مناطق کشور را به چالش کشیده اند،در کمین هستند تا در فقدان هور العظیم بِتازند.

هور العظیم روزگاری از بزرگترین تالاب های کشور به شمار می رفت،محدوده ای که در غرب خوزستان و در انتهای رود کرخه در حد فاصل ایران و عراق واقع شده است.

این تالاب قریب به یک دهه پیش،از سطحِ آبِ قابل ِتوجه و قابل قبولی برخوردار بود،اما از سال1387 که 7 هزار هکتار از اراضی این خطه برای مدت 30 سال در اختیار شرکت نفت و گاز قرار گرفت،احتمال بروز بحران و چالش دور از ذهن نبود و حفاری های پیاپی برای کشف نفت،70 درصد از تالاب مذکور را تخریب کرد.

مصطفی ملکی،دانش آموخته رشته محیط زیست در گفت و گو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان،در تشریح علل و عوامل موثر در ایجاد چالش هور العظیم اظهار داشت:خشکسالی،افزایش تبخیر آب و نادیده گرفتن حقابه تالاب و کاهش ورود آب از رودخانه کرخه،مزید بر علت شده تا امروز چنین وضعیت بغرنجی در هور العظیم حاکم شود.

*از ورود دولت برای احیای هور العظیم تا سوء استفاده از حقابه تخصیصی

بروزِ طوفان های شن تا 21 برابر حد استاندارد وتنگ شدن نفس خوزستان عرصه را بر خوزستانی ها تنگ کرده است.

بنا بر ضرورتی که احساس شد دولت نیز به عنوان یکی از دستورکارهای جدی در این عرصه ورود کرد،اولویتی که هدفش بر احیای تالاب مورد اشاره استوار بود،اما ظاهرا برخی سوء استفاده ها مسیر احیای هور اعظیم را با انسداد هایی جدی مواجه ساخته است.

بر مبنای برخی گزارشات،انحراف مسیر حقابه به سمت کشتزارهای برنج،در گرم ترین فصول سال،فرآیند احیای هور العظیم را با موانعی جدی همراه ساخته و همین امر باعث شد تا نتوان آنچنان که باید بقاء و حیات دوباره را به این تالاب حساس و حائز اهمیت کشور باز گرداند.

*تکذیب سوء استفاده شالیکاران خوزستانی

موضوع استفاده از حقابه هور العظیم،برای کشت برنج به نوعی از سوی معصومه ابتکار نیز مطرح می شود،اما حسین دهقانیان،معاون آب و خاک جهاد کشاورزی می گوید:به هیچ عنوان نظری بر حقابه هور العظیم برای تغذیه اراضی زراعی وجود ندارد،زیرا میزان بارندگی ها و نزولات آسمانی،آب مورد نیاز رودخانه کرخه را تامین کرده و از همین محل،آب مورد نیاز برنج شالیکاران خوزستانی محقق می شود.

رضا مَمَقانی،دانش آموخته رشته کشاورزی و از فعالان قدیمی حوزه زراعت،عنوان کرد:نمی توان صرفا کندی و انسداد در مسیر احیای هور العظیم را به برنج کاران مرتبط دانست زیرا تبخیر آب و بعضا رسوباتی که در مسیر حرکت رودخانه ها ایجاد می شود نیز در بروز معضلات هور العظیم بی تاثیر نبوده و نیست.

وی در خاتمه یادآور شد:به نظر بنده لازمه احیای هور العظیم،همگرایی و هم افزایی سازنده است و می طلبد کشاورزان ،فعالان عرصه محیط زیست، دوستدران طبیعت، دولت، دستگاه های اجرایی و تشکل های مردم نهاد هر کدام به سهم خود در این حوزه نقش آفرینی کنند و در سایه این عزم جدی،می توان مجددا لبخند بقاء و شکوه دوباره را به هور العظیم بازگرداند،تالابی که خشکی آن،حیات را در خوزستان به چالش می کشد و در چنین شرایطی اصلی ترین بازنده بحران هورالعظیم مردم این دیار خواهند بود.

سلامت نیوز

آخرین وضعیت طرح استراحت جنگل‌/تخریب جنگل‌های کشور در 10 سال گذشته

 

 یک عضو هیأت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه آزاد با اعلام اینکه در یک دهه گذشته بخش عمده‌ ای از جنگل های کشور از بین رفته گفت: در صورت تصویب طرح تنفس جنگل ها، بهره‌ برداری تجاری از جنگل‌ های شمال به مدت 10 سال ممنوع می شود.

به گزارش سلامت نیوز، محمد امینیان در گفت و گو با پانا، با اشاره به تصویب کلیات طرح تنفس جنگل ها در کمیسیون کشاورزی مجلس اظهارداشت: تخریب و بهره‌ برداری بی‌ رویه از جنگل‌ ها و منابع طبیعی کشور باعث تأسف است و این موضوع باعث شده تا سرانه جنگل در کشور نسبت به دنیا بسیار پایین ‌تر باشد.


این استاد دانشگاه با تأکید بر حفظ و احیای جنگل های موجود کشور گفت: در حال حاضر جنگل های موجود کشور وضعیت مطلوبی ندارند و نیاز است که در یک مقطع زمانی به جنگل ها استراحت داده شود تا بهره برداری از جنگل ها قطع شود.


وی با بیان اینکه 7 درصد مساحت کشور را جنگل تشکیل می دهد، افزود: با اقدامات غیرکارشناسی جنگل ها مورد بهره برداری بی رویه قرار گرفته است.


امینیان در ادامه با اشاره به اجرای طرح تنفس 10 ساله جنگل ها در برنامه ششم توسعه بیان کرد: دولت به دنبال تصویب طرح تنفس طولانی مدت برای جنگل های کشور است که تا پایان برنامه ششم توسعه بهره برداری از جنگل های شمال به صفر برسد.


این استاد دانشگاه با بیان اینکه جنگل‌ های شمال کشور اهمیت بی ‌نظیری دارد، تصریح کرد: مشکلات بسیاری ازجمله مرگ دسته ‌جمعی گونه ‌ها در جنگل‌ های شمال وجود دارد و آفات مختلف در رویش درختان تأثیر بسیاری گذاشته است لذا دولت می تواند نیاز چوبی کشور را از طریق واردات و تغییر الگوی مصرف تأمین کند و طرح صیانت از جنگل ها را اجرا کند.

منبع:سلامت نیوز

تخریب 40 مورد بنای غیرمجاز برای نجات زریبار

استاندار کردستان اعلام کرد: سال‌ها بهره برداری بی رویه، دخل و تصرف در حریم دریاچه، کاهش بارش سالانه متاثر از پدیده گرمایش جهانی، دریاچه آب شیرین زریبار با معضلات محیط زیستی نسبتا جبران ناپذیری مواجه کرده است.


به گزارش سلامت نیوز به نقل از پانا، عبدالمحمد زاهدی استاندار کردستان طی نامه ای خطاب به معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، گزارشی از اقدامات صورت گرفته برای احیاء و نجات دریاچه زریبار ارائه داد.

زاهدی با اشاره به اینکه به واسطه سال ها بهره برداری بی رویه، دخل و تصرف در حریم دریاچه، کاهش بارش سالانه متاثر از پدیده گرمایش جهانی، دریاچه آب شیرین زریبار با معضلات محیط زیستی نسبتا جبران ناپذیری مواجه شده، گفت: با توجه به جمیع شرایط، ستاد نجات بخشی تالاب زریبار دی ماه سال 93 شکل گرفت.

استاندار کردستان با بیان اینکه ستاد نجات بخشی تالاب زریبار متشکل از دو کارگروه فنی _ اجرائی و علمی _ پژوهشی است، افزود: هدف از تشکیل این ستاد را فعال تر کردن ادارات متولی حفاظت از دریاچه، تلفیق و هماهنگی برنامه ها و همکاری ادارات دولتی و سازمان های مردم نهاد، همچنین اجرای سیاست های محیط زیستی دولت یازدهم عنوان کرد.

به گفته وی، قطع ورود فاضلاب هفت روستای ضلع غربی دریاچه از طریق اتصال فاضلاب به تصفیه خانه اصلی، اجرای طرح تفکیک از مبداء پسماند با آموزش چهره به چهره دو هزار خانوار و مشاغل مختلف توسط موسسه بازیافت استان، ساماندهی صنوف جمع آوری جمع آوری، خرید، فروش و بازیافت پسماند خشک در شهر مریوان و حومه دریاچه، همچنین برخورد قانونی با متخلفان ریختن پسماند در داخل دریاچه و دپو پسماند در حاشیه آن برخی از اقدامات صورت گرفته برای احیاء و نجات زریبار است.

این مقام مسئول ادامه داد: تخریب بیش از 40 مورد بنای غیرمجاز در حاشیه زریبار بر اساس آرای قطعی دادگاه و بازداشت متخلفان، مخالفت با 17 مورد درخواست واگذاری و تغییر کاربری اراضی با پیگیری قضائی و اقدام توسط جهاد کشاورزی شهرستان، رهاسازی 310 هزار قطعه بچه ماهی از گونه های بومی به داخل دریاچه در راستای حفاظت از گونه های مذکور، آموزش چهره به چهره 400 نفر در روز در زمینه روش های بهزراعی از جمله ترویج کود ارگانیک از دیگر اقدامات صورت گرفته برای احیاء و نجات زریبار است.

زاهدی از ایجاد دو سایت آموزشی IPM/FFS جهت تولید محصول انگور دیم در دو روستای نی و محمده، ترویج افزایش مصرف سموم ارگانیک و مبارزه بیولوژیک با آفات زراعی و باغی اطراف دریاچه زریبار، شناسایی 92 مورد تصرف و 27 مورد رفع تصرف اراضی در اطراف دریاچه، توقیف و جمع آوری 76 مورد تلمبه غیرمجاز و چهار مورد ماشین آلات غیرمجاز برداشت شن و ماسه، شناسایی و اخطار به 2 مورد و رفع دو مورد منبع آلاینده دریاچه با حکم دادگاه، شناسایی 560 حلقه چاه غیرمجاز و انسداد 60 حلقه چاه غیرمجاز در حاشیه دریاچه، 10 مورد اخطاریه نصب کنتور هوشمند بر روی چاه های حاشیه دریاچه به عنوان برخی دیگر از اقدامات صورت گرفته برای احیاء و نجات زریبار نام برد.

استاندار کردستان اشاره ای هم به برگزاری نخستین همایش ملی حفاظت و احیای تالاب ها و دریاچه های با تاکید بر دریاچه زریبار مریوان داشت و اظهار کرد: برگزاری کارگاه مدیریت و احیای دریاچه ها و تالاب ها با تمرکز بر بررسی چالش ها و راهکارهای اکوسیستم زریبار، برگزاری مسابقه نقاشی برای دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی شهرستان مریوان، تهیه 9 پروپوزال طرح مطالعاتی جهت اخذ آمار و اطلاعات جدید به عنوان مبنای برنامه ریزی در راستای نجات بخشی اکوسیستم زریبار و مطالعه برداشت نیزارهای مهاجم به داخل دریاچه بخش دیگری از اقدامات صورت گرفته برای احیاء و نجات زریبار است.

وی با تاکید بر اینکه نجات بخشی تالاب زریبار مستلزم برنامه ریزی در سه بعد راهبردی، ساختاری و عملیاتی است، تصریح کرد: این مهم در گرو ترسیم شرایط موجود با استفاده از نمونه برداری آب، خاک و رسوبات کف دریاچه، آنالیز آمار، تهیه عکس و نقشه های ویژه است.

زاهدی گفت: ضروری است اعتبار ویژه ای برای احیاء و نجات زریبار در نظر گرفته شود.

سلامت نیوز

چه کسی هامون را نجات می‌دهد؟

 

تالاب هامون از مدت‌ها پیش حال و روز خوشی ندارد و حتی برخی از رسانه‌ها از خشکی کامل آن خبر می‌دهند که این موضوع ناشی از خسکسالی، توفان‌های 120 روزه، دمای 40 درجه و ضعف مدیریت صحیح در طول این 20 سال است؛ اما با وجود همه این اخبار، سعید محمودی، مدیر کل محیط زیست سیستان و بلوچستان می‌گوید نگهداری آب در ماه‌های مرداد و شهریور در طول این سال‌ها بی‌سابقه بوده و امسال تابستان وضعیت اکولوژیک تالاب هامون و پرندگان مهاجر مطلوب بود.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از آنا، هفته گذشته بود که یکی از رسانه‌ها با اشاره به آخرین پژوهش‌ها و نتایج بررسی پژوهشکده تالاب بین‌المللی هامون اعلام کرد: بستر تالاب هامون در تمامی نقاط آن به خشکیدگی کامل رسیده است جز در مواردی بسیار کم که در اواخر مرداد ماه با رهاسازی آب از چاه نیمه به‌طور جزئی آبگیری شده است.

این در حالی است که سعید محمودی، مدیرکل محیط‌ زیست سیستان و بلوچستان این موضوع را رد و اظهار می‌ کند: نزدیک 20 سال است که منطقه سیستان با مشکلات آب رو به رو است و تالاب هامون همیشه در ایام تابستان خشک بوده است اما امسال برای اولین بار تالاب هامون در ماه‌های مرداد و شهریور نیز آب داشت زیرا در اواخر زمستان و اوایل بهار امسال سیلاب بزرگی از سمت افغانستان وارد تالاب هامون شد که در طور 20 سال گذشته بی‌سابقه بود.

وی با اشاره به شرایط ویژه تالاب هامون می‌گوید: با توجه به دمای 40 درجه، توفان‌های 120 روزه و تبخیر 5 متری آب در این منطقه هر میزان آبی هم که وارد هامون شود باز هم تالاب خشک است زیرا عمق متوسط این تالاب بیشتر از یک متر نیست و ممکن است در طول 24 ساعت نیز میزان آب کاهش پیدا کند.

مدیرکل محیط‌زیست سیستان و بلوچستان در مورد چگونگی نگهداری آب هامون در ایام تابستان می‌گوید: امسال برای اولین بار توانستیم حقابه خود را از وزارت نیرو بگیریم زیرا بر اساس توافق سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت نیرو مقرر شده است که سالانه در فصول خشک حدود 60 میلیون متر مکعب آب از چاه نیمه‌های سیستان به تالاب هامون منتقل شود. تاکنون وزرات نیرو به این وظیفه خود عمل نکرده بود اما امسال در سه مرحله و در هر مرحله 20 میلیون متر مکعب در ماه‌های تیر، مرداد و شهریور آب وارد هامون شده است. ورود سه مرحله‌ای آب به تالاب هامون باعث شد که قسمت‌هایی از هامون هیرمند در مرداد و شهریور آب داشته باشند.

وضعیت اکولوژیک تالاب هامون مطلوب است

براساس نتایج پژوهشکده تالاب بین‌المللی هامون اعلام شده بود که 20 میلیون متر مکعب آبی که اواخر مرداد امسال به منطقه کوچک گردشگری «کوه خواجه» در تالاب هامون رهاسازی شده است، حتی یک ماه نیز دوام نیاورده است و با خشک شدن تالاب بین‌المللی هامون در هفته‌های اخیر، بیش از دو میلیون ماهی و بچه ماهی در آن تلف شده است.

در حالی که محمودی، مدیرکل محیط‌زیست سیستان و بلوچستان در این زمینه می‌گوید: در منطقه باستانی کوه خواجه که از نظر تفرجگاهی بسیار مهم است آب را در اطراف آن رها کردیم و تا امروز هنوز هم در این منطقه آب وجود دارد؛ حتی صیادی و ماهیگیری امسال خیلی خوب بود و از نظر اقتصادی به نفع مردم این منطقه شد.

وی ادامه می‌دهد: در هامون هیرمند شرایط آبگیری بهتر بود و باعث احیای پوشش گیاهی و مراتع و نیزارها شد زیرا با وجود بحران ریزگردها افزایش پوشش گیاهی و مراتع باعث تثبیت کانون‌های ریزگرد و مانع پراکنده شدن ریزگردها براثر توفان‌های 120 روزه سیستان می‌شود بر همین اساس ما به دنبال آن بودیم که آب را به مناطق بحرانی از نظر کانون‌های گرد و غبار انتقال دهیم.

محمودی معتقد است: با هدایت آب به منطقه سنگل که بیشترین زیستگاه پرندگان مهاجر در تالاب بین المللی هامون است توانستیم از مرگ و میر پرندگان مهاجر جلوگیری کنیم در حالی که در سال‌های گذشته به دلیل بی آبی بسیاری از پرندگان مهاجر در این منطقه تلف می‌شدند در حالی که امسال آبگیری و نگهداری آب تالاب هامون باعث شد پرندگان چندین بار لانه گزینی و جوجه آوری کنند و امسال وضعیت اکولوژیک تالاب هامون و پرندگان مهاجر مطلوب بود.

مطرح کردن مشکلات و مسائل مردم سیستان در سطح بین المللی

وی در مورد ایجاد کمپین بین المللی نجات تالاب هامون توضیح می‌دهد: در کنار اقداماتی که انجام می دهیم لازم است که به صورت بین المللی نیز اقداماتی در زمینه نجات هامون صورت گیرد زیرا در ابتدای امسال تالاب هامون به عنوان زیست‌گاه بین المللی در یونسکو به ثبت رسید. ایجاد کمپین بین المللی به همه اتفاقات محیط زیست کمک می‌کند به طوری که می‌توانیم نگاه‌های بین المللی و جهانی را نسبت به موضوع محیط زیست داخلی کشور جلب کنیم زیرا سازمان محیط زیست به دنبال مطرح کردن مشکلات و مسائل مردم سیستان در سطح بین المللی است.

وی با بیان اینکه حیات تالاب‌ها وابسته به مدیریت منابع آبی اطرافشان است، می‌افزاید: طرح مدیریتی یکپارچه تالاب بین المللی هامون را تهیه کردیم که دستگاه‌های مرتبط را ملزم می‌کند در مسیر اهداف طرح عمل کنند تا از انجام عملکرد‌های جزیره‌ای و مستقل جلوگیری شود که هم اکنون سازمان محیط زیست این برنامه را در اختیار استانداری قرار داده است تا در یک بازه زمانی مشخص به اهداف احیای تالاب هامون دست پیدا کند.

دریاچه هامون (سیستان) با مساحت 4000 کیلومتر مربع و عمق متوسط 5 متر (در فصول پر آبی)، بزرگترین دریاچه آب شیرین کشور، سومین دریاچه بزرگ کشور پس از خزر و ارومیه و هفتمین تالاب بین المللی جهان است که در شمال و شمال غربی دشت سیستان (شمال استان سیستان و بلوچستان) قرار گرفته و به سه قسمت پوزک، صابوری و هیرمند تقسیم شده است. تالاب هامون اوایل امسال در فهرست ذخیره گاه‌های بین المللی یونسکو ثبت شد.

منبع:سلامت نیوز

زندگی دریاچه ارومیه، مرگ «زاب»

 

 انتقال آب رودخانه زاب از همان ابتدا با جنجال همراه بود، چه آن زمان که کلنگ طرح هنوز به زمین نخورده بود، چه تا‌ سال ٩٣ که پیشرفت فیزیکی ١٨‌درصدی داشت و چه حالا که لَنگ مجوز ارزیابی سازمان حفاظت محیط‌ زیست است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شهروند در طول اجرای پروژه و معلق ماندنش، کارشناسان منتقد بر انتقال آب این رودخانه به دریاچه ارومیه خط می‌کشیدند و مردم محلی از ساخت تونل در فاصله ١٥٠ کیلومتری مرز هراس داشتند و خشکیدن سردشت. اما با همه انتقادات و اختلافات درون سازمان محیط‌ زیست، عملیات اجرایی ستاد احیای دریاچه ارومیه، برای انتقال آب این رودخانه همچنان درحال انجام است؛ عملیاتی که علاوه بر اعتراض آرام مردم محلی و مخالفت برخی کارشناسان سازمان محیط زیست، هنوز مجوز رسمی سازمان را ندارد و قرار است تا ‌سال ٩٨ به اتمام برسد.

«حمید جلالوندی»، مدیر دفتر ارزیابی سازمان محیط ‌زیست درحالی خبر می‌دهد که «به‌زودی» جلسه‌ای برای صدور مجوز این طرح برگزار خواهد شد که براساس اعلام رسمی ستاد احیای دریاچه ارومیه، این طرح با رسیدن دستگاه دوم حفاری، اکنون درحال اجراست و ١٨‌درصد پیشروی فیزیکی داشته است. او با وجود این‌که از طرح بازدید نکرده، میزان پیشرفت طرح را در حدود ٥‌درصد اعلام می‌کند؛ رقمی که با آمار مسئولان اجرایی طرح انتقال آب زاب تفاوت زیادی دارد.

از طرفی «مسعود تجریشی»، مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه هم قبول دارد که طرح «فعلا» بدون مجوز سازمان محیط ‌زیست درحال انجام است، اما می‌گوید پیشرفت آن با تصویب شورایعالی امنیت ملی اتفاق افتاده است و دولت و سازمان محیط‌ زیست هم توافق کرده‌اند تا با برگزاری جلسه‌ای برای طرح‌هایی که بدون مجوز در دست اجرا هستند، مجوز صادر کنند. جلسه‌ای که قرار است در آن، معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست؛ محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت یازدهم و حمید چیت‌چیان، وزیر نیرو حضور داشته باشند.

رودخانه زاب در جنوب آذربایجان غربی، پس از عبور از مرز ایران، به کشور عراق وارد می‌شود. کارگروهی که برای احیای دریاچه ارومیه تشکیل شده بود، در سال٩٢ طرح انتقال آب این رودخانه را مطرح کرد و طبق برنامه این نهاد، قرار است تا‌ سال ١٣٩٨ افتتاح شود. این ایده که بیش از یک دهه قبل مطرح شده بود، در ابتدای ‌سال ٩٤ دوباره به سازمان حفاظت محیط‌ زیست فرستاده شد تا بررسی شود.

سازمان با مثبت ارزیابی کردن این طرح، اعلام نظر نهایی را به دریافت گزارش ارزیابی زیست‌محیطی موکول کرد و سرانجام هرگونه اقدام اجرایی برای این طرح را تا زمان صدور مجوز نهایی مخالف قانون دانست. با این حال، طرح بدون مجوز اجرایی شد و عیسی کلانتری، دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه، همان زمان از انجام حفاری تونل‌ها و عملیاتی شدن پروژه انتقال سالانه ٦٠٠ میلیون متر مکعب آب زاب به دریاچه ارومیه خبرداد و تناقض در اظهارنظرها و عملکرد مسئولان باعث شد، این طرح زیر ذره‌بین مخالفان و منتقدان قرار بگیرد.

پیگیری‌ها نشان داد، با وجود این مخالفت‌ها، اعتبارات مورد نیاز همچنان توسط صندوق توسعه ملی تأمین می‌شود و طبق گفته مدیر دفتر برنامه‌ریزی ستاد احیای دریاچه ارومیه، در سال گذشته ٥٧٠‌میلیارد تومان هزینه این پروژه شده است.

این‌طور که تجریشی، مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه می‌گوید، دومین دستگاه حفاری تونل انتقال آب، ماه گذشته به ایران رسیده است و وزیر نیرو در هفته دولت افتتاحش کرد. دستگاه اول یک‌سال پیش وارد شده بود و حالا با اضافه شدن دومین دستگاه، روند اجرای کار سریع‌تر خواهد شد تا بنابر پیش‌بینی‌ها آب زاب از‌ سال ١٣٩٨ راهی دریاچه ارومیه شود.

انتقال آب زاب سردشت را می‌خشکاند؟
پیشروی طرح برای نجات دریاچه ارومیه یک طرف قضیه و خشکیدن رودی زنده طرف دیگر ماجراست. با بالا رفتن سرعت ساخت این تونل، در ماه گذشته مردم سردشت در نامه‌ای به انتقال آب این رودخانه اعتراض کردند. در این نامه اشاره شده است که با این اقدام، اکوسیستم سردشت تغییر خواهد کرد و زندگی کشاورزان و دامداران این شهر با خطر جدی مواجه می‌شود. با این حال، مدیر دفتر برنامه‌ریزی ستاد احیا، نامه معترضان را فضاسازی می‌داند. «زاب مورد استفاده کشاورزان نبود و اکنون تصمیم بر این است که ٥٠درصد حقابه این رودخانه مرزی، به دریاچه ارومیه منتقل شود. ٦٠‌سال پیش قرار بود، آب زاب برای مصارف کشاورزی منتقل شود و با شرایط تازه دریاچه ارومیه، این رودخانه راه نجات دریاچه شد.» مخالفان با روشن شدن تکلیف زاب، اعتراضشان را به فضای مجازی اینترنتی کشاندند و مطلب نوشتند و هشتگ زدند.

«رئوف آذری»، از فعالان محیط‌ زیست سردشت، به شدت با این طرح مخالف است و استدلال‌های گوناگونی برای مخالفتش بیان می‌کند. درحالی‌که بعضی از مجریان طرح انتقال آب، ازجمله مدیر دفتر برنامه‌ریزی ستاد احیا، معتقدند که آب این رودخانه استفاده کشاورزی ندارد اما این فعال محیط‌ زیست، از باغات و زمین‌های کشاورزی می‌گوید که با این آب سیراب می‌شوند و گونه‌های گیاهی و جانوری که حیاتشان به زاب وابسته است. «انتقال آب زاب از پایه اشتباه است. حتی با چند کارشناس وزارت نیرو حرف زدم که همگی متفق‌القول هستند که دریاچه ارومیه با این روش احیا نخواهد شد. ما حاضریم از آب شربمان بزنیم تا دریاچه به حالت عادی برگردد، ولی انتقال آب زاب فقط باعث می‌شود نواحی اطراف این رود هم به ویرانه تبدیل شود.»

«رامان ظاهری»، فعال محیط ‌زیست دیگر این منطقه هم معتقد است که گرفتن آب زاب از سرشاخه‌اش در فاصله ١٥٠ کیلومتری از مرز، نتیجه‌ای جز خشکیدن رود و مرگ منطقه ندارد: «احیای دریاچه ارومیه بهانه است و برخی مسئولان منطقه‌ای قصد دارند با انتقال آب، آن را در بخش شرب و حتی کشاورزی مصرف کنند.» ظاهری معترض است که این طرح در سکوت کامل رسانه‌ای درحال اجراست و مسئولان هم به درخواست مردم هیچ پاسخی نمی‌دهند.
به نظر می‌آید که شفاف نبودن اطلاع‌رسانی مسئولان امر، در اعتراض و مخالفت فعالان و مردم محلی موثر بوده است؛ چون مردم از خشکیدن رود نگرانند و مجریان طرح از مصرف نیمی از آب زاب می‌گویند.

با پیشرفت طرح تا اینجا، فعالان محیط ‌زیست و مخالفان طرح از توقف انتقال آب ناامید شده و می‌گویند: «طرح مصوبه شورایعالی امنیت ملی است و دولت هم حمایتش می‌کند. پس اعتراض ما به جایی نمی‌رسد.» تا جایی که می‌گویند حتی وقتی محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت از این طرح بازدید کرد، حاضر به شنیدن دلایل و استدلال‌های مخالفان نشد تا سیاسی بودن طرح انتقال آب بیشتر بر سر زبان‌ها بیفتد.

حساسیت کاذب معترضان یا بی‌اخلاقی بزرگ مجریان؟
از میان موافقان انتقال آب زاب، «تورج فتحی»، کارشناس منابع آب، به«شهروند» می‌گوید: «با تامین حقابه مورد نیاز کشاورزان پایین‌دست موافقم، اما این منطقه کوهستانی است و جزو قطب‌های کشاورزی کشور نیست، پس نباید نگران کشاورزی سردشت باشیم.»

این کارشناس همچنین این حجم از اعتراضات را اشتباه می‌داند و معتقد است، مخالفت‌ها به حساسیت‌های کاذب آلوده شده است. «تقسیم عادلانه منافع اقتصادی در مناطق مبدأ و مقصد نکته‌ای است که وزارت نیرو و سایر نهادهای اجرایی باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند. انتقال آب از زاب برای احیای دریاچه ارومیه می‌تواند ایده‌ای راهگشا باشد؛ چراکه ٧ میلیارد متر مکعب از منابع آبی تجدیدشونده ما از مرزهای غربی خارج می‌شود و اگر در جریان این پروژه به مسائل محیط زیستی توجه شود، این اقدام به نفع مردم منطقه هم خواهد شد، چراکه در فصل‌های پرآبی این آب به مصارف دیگر خواهد رسید.»

از میان مسئولان سازمان محیط زیست، محمد درویش، مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان محیط ‌زیست که با هرگونه انتقال آب از حوضه‌ای به حوضه دیگر مخالف است، پیش از این هم درباره زاب مطلب نوشته و صحبت کرده بود. او که معتقد است برای هر منطقه باید مطابق با توان اکولوژیک و واقعیت‌های اقلیمی همان نقطه برنامه‌ریزی کرد، به «شهروند» می‌گوید: «نمونه ناموفق انتقال آب، تونل‌های کوهرنگ است که برای احیای زاینده‌رود ساخته شد، اما حالا باعث بروز بحران‌های جدی در اصفهان شده است.» درویش قبلا هم انتقال آب را یک بی‌اخلاقی بزرگ دانسته بود، اتفاقی که دامن‌ هامون خشکیده را گرفت: «افغان‌ها هم با همین استدلال نفس هیرمند را تنگ کردند، درحالی‌که باید به قوانین طبیعت احترام بگذاریم، زیرا آب رودخانه زاب وارد میانرودان می‌شود که انحراف مسیر آب از این منطقه باعث رشد چشمه‌های تولید گرد و خاک در عراق خواهد شد.» او از لابی پرقدرتی می‌گوید که پشت این طرح است: «آنها اعتقاد دارند چون این آب از کشور خارج می‌شود، مجاز به تغییر مسیر و انتقال آن به دریاچه هستند.»

سازمان محیط ‌زیست کاری نمی‌کند
مسئولان پاسخ روشنی درباره موافقت یا مخالفت رسمی با طرح انتقال آب زاب نمی‌دهند. «حمید جلالوندی»، مدیرکل دفتر ارزیابی سازمان محیط ‌زیست می‌گوید که قرار است ظرف چند هفته آینده جلسه‌ای با حضور سازمان حفاظت محیط ‌زیست، وزارت نیرو و ستاد احیا تشکیل شود تا به بررسی موضوع بپردازند و اگر مشکلی وجود داشته باشد دستور توقف پروژه داده می‌شود، اما این موضوع با توجه به ورود دومین دستگاه حفاری به ایران و صرف هزینه‌های میلیاردی، غیرعملی به نظر می‌رسد. جلالوندی که‌ سال گذشته این انتقال را غیرقانونی دانسته بود، تغییر موضع داده و می‌گوید که بعید است مشکلی برای ادامه پروژه وجود
داشته باشد.

با وجود تمام اظهارات ضد و نقیض مسئولان و استدلال‌های مخالفان، به نظر می‌رسد اجرای این طرح ادامه خواهد داشت و مشخص نیست آیا درنهایت این اقدام دریاچه ارومیه را نجات می‌دهد یا مرگ محیط‌ زیست در سردشت را رقم خواهد زد.

منبع:سلامت نیوز