درخواست ٣ ‌هزار نفر از شخصیت‌های استان کردستان از رئیس‌جمهوری برای توقف آبگیری سد داریان

زیست بوم/شیروان یاری: در حالی که از دیروز در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، خبر آبگیری سد داریان منتشر شد اما مجری طرح سد داریان این خبر را بی‌اساس وکذب می‌خواند.

«محمود مشیری» در گفت‌وگوی تلفنی با «شهروند» گفت: چند روز قبل اطلاعیه‌ای درخصوص سرریز کردن احتمالی رودخانه سیروان در اثر بارش‌های اخیر در روستاهای همجوار سد داریان منتشر شد که مردم این اطلاعیه را که صرفا برای حفاظت از جان آنان صادر شده است، به آبگیری سد داریان ربط داده‌اند، درحالی‌که این اطلاعیه هیچ‌گونه ارتباطی به آبگیری این سد نداشته و ندارد.

این درحالی است که فرماندار سروآباد می‌گوید: مجریان سد داریان در اطلاعیه‌ای که قبلا منتشر کرده‌اند، زمان آبگیری سد داریان را ٢٨ آبان ماه اعلام کرده بودند.

علی مفاخری افزود: آخرین خبرها و رایزنی‌ها حکایت از به تعویق افتادن زمان آبگیری سد داریان دارد که امیدواریم صحت داشته باشد.

او با اعلام این‌که ما از چشمه بل دفاع خواهیم کرد و اجازه تخریب و نابودی آن را نخواهیم داد؛ گفت: در آخرین بازدید از این پروژه، کارشناسان مدیریت آب کشور مدعی شده‌اند که تمام راهبردها و راهکارهای نجات چشمه بل در طرح اصلاحی پیشنهادی رعایت شده است.

فرماندار افزود: مسئولان وزارت نیرو می‌گویند در اجرای طرح اصلاحی، مظهرچشمه بل با تکنیک‌های مهندسی و مدیریت آب از خطر نابودی نجات یافته است. به گفته فرماندار، مجری طرح سد داریان مدعی است که برای اجرای طرح نجات‌بخشی چشمه بل میلیاردها تومان هزینه شده است، که اگر هنگام آبگیری این ادعا صحت نداشته باشد و چشمه بل مورد تهدید قرار گیرد، ما اعتراض خواهیم کرد. به گفته فرماندار در صورت آبگیری سد داریان تا تراز ٨٣٠ متر، حیات چشمه بل به خطر می‌افتد، درحال حاضر با توجه به کمبود آب و استمرار پدیده خشکسالی تراز آبگیری این سد تا تراز ٧٣٠ متر پیش‌بینی می‌شود. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کردستان نیز در تماس تلفنی خبرنگار «شهروند»، از شایعه انتشار خبر آبگیری سد داریان اظهار بی‌اطلاعی کرد و گفت: موضوع آبگیری سد داریان هیچ ارتباطی به مدیریت آب استان ندارد و ما در این زمینه اظهارنظر نمی‌کنیم.

در خواست ٣ هزارنفر از رئیس‌جمهوری

با انتشار خبر آبگیری سد داریان بیش از ٣‌هزار نفر از فعالان زیست‌محیطی، مدنی، سیاسی، اقتصادی، شخصیت‌های دینی، علمی، دانشگاهی و نخبگان کردستانی با امضای نامه‌ای از دکتر «حسن روحانی» رئیس‌جمهوری ایران، خواستار توقف سریع آبگیری سد داریان شدند که موجب نابودی چشمه تاریخی بل می‌شود.

امضاکنندگان این نامه با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری در حفظ و صیانت محیط‌زیست و برخورد با تخریبگران منابع محیط‌زیستی می‌گویند که آبگیری سد داریان موجب نابودی و تخریب چشمه خروشان و طبیعی بل در منطقه اورامانات کردستان و کرمانشاه می‌شود.

به اعتقاد امضاکنندگان، با آبگیری سد «بد مطالعه‌شده داریان»، دومین چشمه آب‌معدنی جهان و بزرگترین چشمه کارستی در خاورمیانه به نام چشمه «بل» که در ‌سال ١٣٨٨ به شماره ٦٤ در فهرست آثار ملی طبیعی به ثبت رسیده است، بر اثر تحمیل ١٠٩متر ستون آب سد داریان برای همیشه نابود می‌شود.منتقدان طرح ساخت و آبگیری سد داریان، چشمه بل را یکی از مهم‌ترین نمادهای فرهنگی، تاریخی، آیینی و زیست‌محیطی توصیف کرده و نوشته‌اند که این چشمه در مجاورت بقعه تاریخی و مبارکه امامزاده عبیدالله(ع) برادر امام رضا(ع) واقع شده است و نابودی این چشمه به معنای نابودی تمدن و شناسنامه فرهنگی اورامان با تاریخ ٤٠‌هزار ساله ماقبل پارینه سنگی است.

در این نامه آمده است: این نماد هویتی و این منبع بسیار باارزش آب شرب که تدوام بقای ملی و پایداری نظام سیاسی در فلات خشک ایران به قطره‌قطره آن وابسته است، متاسفانه به ‌دلیل اشتباهات ادراکی وگزینش عاطفی اطلاعات ناشی از داده‌های سد بد مطالعه شده داریان توسط مسئولان وزارت نیرو و مجریان طرح این سد درحال حاضر رو به نابودی است.

آنان در این نامه خطاب به ریاست‌جمهوری به تصریح گفته‌اند که متاسفانه مسئولان ذیربط وزارت نیرو با بی‌تفاوتی هرچه تمام‌تر، مصرانه سعی در تخریب این چشمه عظیم دارند که با تولید ٤‌هزار لیتر در ثانیه بدون نیاز به تصفیه، قدرت تأمین آب شرب ٢میلیون نفر را دارد که ارزش آن بسیار بیشتر از چاه نفت است.

زیان‌های سد داریان

اقتصاددان سنندجی نیز در گفت‌وگوی تلفنی به «شهروند» گفت: احداث سد بزرگ «داریان» در خاموشی مطلق اطلاع‌رسانی، موجبات تخریب و نابودی یک فرهنگ اصیل و تاب آورده در طول زمان، یک زیست‌بوم کم‌نظیر و یک نظام مولد و خوداتکای تولیدی- معیشتی را فراهم می‌کند.

«بایزید مردوخی» معتقد است: تنها چیزی را که می‌توان با اندکی تغییر در مشخصات سد (کاستن از ارتفاع آن)، نجات داد، چشمه «کانی بل» است که در گرو پاسخگویی مسئولان سدساز به استمداد بی‌صدای مردمی است، که قرن‌ها در سایه همین نعمت‌ها زیسته‌اند و هم اینک نیز به وجود آن دل خوش کرده‌اند. به گفته او، مردم این منطقه روستایی، در سراسر مسیر رودخانه «سیروان» زندگی می‌کنند و به علت قرار گرفتن آب آن در پشت سد داریان این منبع حیاتی خود را از دست می‌دهند. به اعتقاد این اقتصاددان، ازجمله عواملی که در هزینه پروژه‌های سدسازی به ویژه در کشورها و مناطق توسعه‌نیافته منظور نمی‌شود، هزینه خرابی‌های زیست‌محیطی و تخریب میراث‌های طبیعی و فرهنگی و تاریخی است که در نتیجه سدسازی‌ها به بار می‌آید و بعضی از آنها به هیچ قیمتی، نه در طول عمر یک سد و نه تا انتهای زمان قابل بازیافت نیستند.

او تصریح کرد: نابودی و امحای یک فرهنگ و درواقع یک تمدن در منطقه‌ای بین سنندج و کرمانشاه در نتیجه احداث سد «داریان» رخ می‌دهد.

به گفته او عناصر این تمدن شامل معماری خاص روستاهای منطقه، شیوه خاص باغداری، ویژگی‌های سنتی تولید صنایع‌دستی، تکنولوژی سنتی تولید و نگهداری مواد غذایی، تکنولوژی سنتی تولید پوشاک (تن‌پوش و پاپوش)، فرهنگ، باورهای آیینی و اماکن مقدس، زیارتگاه‌ها و مساجد، شیوه خاص زندگی ییلاق و قشلاق همه و همه زیر آب سد نابود می‌شوند. مردوخی می‌گوید: ازجمله منابع طبیعی که زیر آب سد «داریان» مدفون می‌شود؛ چشمه خروشان «کانی بل» است، که از یک سفره آب زیرزمینی که ابعاد آن به نظر لایتناهی است، با فشار و در حجمی عظیم و دیدنی به بیرون پرتاپ می‌شود.

این اقتصاددان تشریح کرد: آب این آبشار چند‌ سال پیش توسط کارآفرینی خلاق برای آزمایش و بهره‌برداری صنعتی، به سه آزمایشگاه اروپایی فرستاده شد و هر سه آن را کم‌نظیر اعلام کردند و گزارش دادند که این آب حتی بعد از ٣٠سال، از نظر طعم و رنگ و بو، در بطری بدون تغییر باقی می‌ماند.

او تأکید کرد: این ثروت تاریخی مردم منطقه را با چه توجیهی می‌توان زیر آب سدی مدفون و نابود کرد که چیزی از آن به خود آن مردم هم تعلق نخواهد گرفت.

او با طرح این پرسش می‌گوید: در توجیه فنی- اقتصادی- زیست‌محیطی طرح سد «داریان»، ارزش پولی آن همه عناصر فرهنگی از بین رفته و ارزش پولی «کانی بل» در بخش هزینه‌های طرح اساسا دیده شده و چگونه و به چه مقدار برآورد شده است که فایده‌های سد را بالاتر و اجرای آن را قابل توجیه کرده است؟

او گفت: آیا در مقایسه با ثروت‌های پولی به تاراج رفته ٣ هزار میلیارد تومانی و ٣ میلیارد دلاری که ارزش پیگیری قضائی پیدا کرده‌اند، این ثروت‌های فرهنگی، زیست‌محیطی و طبیعی که بدون سروصدا به تاراج می‌روند، ارزش آن را ندارند که بتوان از برنامه‌ریزان، طراحان و مسئولان این سد انتظار پاسخی به این پرسش‌ها را داشت؟ به عقیده این اقتصاددان، شاید سد «داریان» از نظر آبرسانی به کشتزارهای دیم در مناطق دیگر، در صورت برنامه‌ریزی درست و اجرای به موقع طرح‌های تکمیلی آبخیزداری و کانال‌های آبیاری، فوایدی داشته باشد اما؛ برای آن‌که خسارت‌های فرهنگی، زیست‌محیطی و اقتصادی به بستر اقلیمی آن به حداقل برسد، نیاز به اقدامات اصلاحی، پیش از آبگیری و بهره‌برداری دارد. ساخت سد داریان از سال ۸۸ روی رودخانه سیروان آغاز شده که تاج آن در استان کرمانشاه و ستون و پیکره‌اش در استان کردستان واقع شده است.

منبع: روزنامه شهروند