زوال تمدن ایران به دلیل فرسایش خاک دور از ذهن نیست

به گفته رئیس انجمن علوم خاک ایران طی یک دهه گذشته مسایل خاک ایران به دلیل عدم توجه به این نهاده و غفلت از آن، به شدت بروز پیدا کرده‌است. در تاریخ نیز مردمان زیادی بوده‌اند که به دلیل فرسایش خاک حاصلخیز محل سکونت خودT ناگزیر به مهاجرت شده و تمدن آنها نابود شده‌است. شکل‌گیری چنین وضعیتی در ایران نیز دور از ذهن نیست.

 منوچهر گرجی در ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ اﻧﺠﻤﻦ ﻋﻠﻮﻡ ﺧﺎﻙ که امروز در ﭘﮋﻭﻫﺸﻜﺪﻩ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯی ﻫﺴﺘﻪ‌ای ﻛﺮﺝ برگزار شد، غفلت از مسئله خاک را ریشه‌دار دانست.

وی افزود: بیش از یک قرن و حتی بیشتر از مسئله خاک غفلت شده‌است اما شاید در دهه اخیر، مشکلات مرتبط با خاک خود را بهتر نشان داده‌است. بروز این مشکلات سبب شده که توجه به خاک بیشتر شود.

گرجی افزود: اهمیت مسئله خاک سبب شده سازمان ملل یک روز را به عنوان روز جهانی خاک اعلام کند. پنج دسامبر هر سال مصادف با ۱۵ آذر در سراسر جهان به عنوان روز جهانی خاک گرامی داشته می‌شود و سال ۲۰۱۵ سال جهانی خاک از سوی سازمان ملل اعلام شد. دهه ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۵ نیز توسط این مجموعه دهه خاک اعلام شده و به تبع آن سال ۲۰۱۶ توسط سازمان خوار و بار کشاورزی (فائو) سال حبوبات و خاک نامیده شده‌است.

وی با اشاره به اینکه فعالیت‌های انجمن خاک سبب شده مسئولان کشور به مسئله خاک بیشتر توجه کنند، بیانات مقام معظم رهبری و رئیس جمهور درباره مسئله خاک را نشان دهنده اثر مثبت فعالیت‌های انجمن اعلام کرد.

رئیس انجمن خاک ادامه داد: وزیر جهاد کشاورزی نیز اعلام کرده که قرار است با خاک مشابه آب رفتار شود. البته همه این مسایل در روی کاغذ است و تا عمل، راه زیادی پیش داریم.

وی به حاضران در جلسه پیشنهاد کرد: قیلم یتیمخانه ایران را که این روزها اکران می‌شود، در صورت داشتن زمان کافی ببیند. این فیلم به موضوع قحطی سال ۱۹۱۷ ایران در جریان جنگ جهانی دوم می‌پردازد. در این فیلم عمق فاجعه کمبود غذا برای یک کشور به نمایش گذاشته شده‌است.

گرجی افزود: در حال حاضر مواد غذایی به حد کفایت در کشور وجود دارد و ما کمبود منابع را درک نمی‌کنیم اما در جریان جنگ جهانی دوم از ۲۰ میلیون جمعیت ایران ۹ میلیون نفر در اثر کمبود گندم و حضور نیروهای انگلیس در ایران از بین رفته‌اند. زیرا گندم تولید شده در کشور به مصرف ارتش انگلیس رسید و آنها اجازه ندادند گندم به ایران وارد شود. به این فاجعه در کتابی به نام هولوکاست ایران پرداخته شده‌است.

وی گفت: امنیت غذایی به خاک و آب و ابسته است. اگر خاک‌های حاصلخیز کشاورزی در اثر فرسایش یا تغییر کاربری و غیره از دست برود در آینده با خطر روبرو می‌شویم. اگر از بعد غذایی مورد تحریم قرار گیریم این مسئله فاجعه‌ها در پی خواهد داشت.

رئیس انجمن علوم خاک ایران حل مسئله آب در ایران بدون توجه به مسئله خاک را امری غیر ممکن توصیف کرد.

به گفته وی ریزگردها نیز حاصل عدم توجه به خاک است و در مجلس نهم نیز به رئیس کمیسیون کشاورزی اعلام کردیم که وضعیت ایران در صورت عدم توجه به مسئله خاک از نظر وقوع ریزگردها هر روز بدتر می‌شود. البته امروز شاهدیم که این اتفاق رخ داده و به جای ۱۰ استانی که در دهه گذشته درگیر معضل ریزگرد بودند، ۲۰ استان با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند.

گرجی با اشاره به مشکلات اخیر استان خوزستان و قطع آب و برق بیان کرد: در فلسطین، آمریکا و جاهای دیگر تمدن‎هایی بوده‌‍است که در اثر فرسایش خاک از بین رفته‌اند. این خیلی بیراه نیست که بگوییم اگر ۱۰ تا ۲۰ سال دیگر فرسایش خاک در ایران ادامه یابد مردم مجبور به مهاجرت می‌شوند. به سادگی می‌تواند مهاجرت اتفاق بیفتد.

وی ادامه داد: خاک حاصلخیز که باید روی زمین باشد اما به آسمان می‌رود و برای ما مصیبت ایجاد می‌کند. در دهه ۱۹۳۰ در آمریکا ریزگردهای به مراتب شدیدتر از ریزگردهای فعلی ایران به‌وجود آمد. آنها ۱۵۰ سال بدون برنامه کشاورزی کرده بودند و اراضی را تخریب کرده بودند. روزولت رئیس جمهور آمریکا وارد صحنه شد و تاکید کرد کسی که خاک را زخمی می‌کند، زندگی خود را تخریب کرده‌است. به این ترتیب همه مسئولان آمریکا را بسیج کرد و به سرعت سازمان حفاظت خاک تشکیل داد. قانون خاک نوشتند اما قانون خاک ایران ۱۲ سال است که دست به دست شدند.

رئیس انجمن خاک گفت: آمریکا ۶۰ سال کار کرد تا بر اوضاع مسلط شد و الان وضعیت بهتری دارد. ریزگردهای ایران به شدت آلوده به مواد رادیو اکتیو و مواد مضر شیمیایی هستند بنابراین باید به این مسایل بیشتر توجه کنیم.

وی با تشریح برنامه‌های انجمن علوم خاک از تصمیم این انجمن برای توسعه شعبات استانی خبر داد.

گرجی اضافه کرد: در ۶ استان شعبه رسمی تشکیل دادیم و شعبات استانی ما در هفت تا هشت استان روز جهانی خاک را گرامی داشتند. با آموزش و پرورش ارتباط بر قرار کردیم تا توجه به مسئله خاک را در قالب درس انسان و محیط زیست وارد مدارس کنیم. سال آینده نیز پانزدهمین کنگره علوم خاک را در اصفهان برگزار خواهیم کرد.

توسعه ارتباط فن‌آوری هسته‌ای و بخش آب و خاک

ابراهیم مقیسه، رئیس پژوهشکده کشاورزی هسته‌ای نیز با اشاره به وجود چهار بخش تحقیقاتی در این موسسه، استفاده از فن‌آوری هسته‌ای برای بخش کشاورزی را بسیار ارزشمند و مهم توصیف کرد.

به گفته وی این پژوهشکده در زمینه کنترل آفات و بیماری‌ها، معرفی ارقام جدید گیاهی و غیره دستاوردهای خوبی داشته است.

مقیسه بیان کرد: در بحث خاک و آب چند برنامه مهم داریم که برخی مصوب شده و ظرف پنج سال آتی می‌توانیم با بخش‌های تحقیقاتی خاک و آب همکاری‌های خود را توسعه دهیم.

وی ادامه داد: در بخش خشکی، شوری، دفع پساب‌ها و لجن‌ها، فرسایش و برآوردهای آن، میزان فرسایش و دستورالعمل میزان مصرف بهینه کود همچنین ایجاد گیاهان مرتعی برای حفاظت خاک می‌توانیم با بخش‌های تحقیقاتی مختلف همکاری داشته باشیم.

رئیس پژوهشکده کشاورزی گفت: برای ما مهم است که گیاهان متحمل به خشکی و شوری تولید شوند و در مناطقی که مورد هجوم ریزگردها هستند از این استفاده شود.

منبع:ایانا